Visual Coaching 3; een intermezzo; wat kunstenaars al weten…

In de vorige blogs hebben we gezien hoe alomtegenwoordig beelden in ons leven zijn. Evenals  wat we onder visual coaching verstaan. Nu even een intermezzo: wat kunstenaars al weten over actief visualiseren, oftewel, tekenen.

Het tekenen, of het nu schetsen is of een uitgewerkte tekening, staat bij de kunstenaar aan de basis van elk kunstwerk. Dat werd voor mij duidelijk toen ik in St. Niklaas naar de kunstacademie ging; het eerste jaar was voor iedereen tekenen, welke discipline je daarna ook ging volgen.

 

Tekenen; een manier van denken

Er zijn twee citaten van David Hockney die het belang van tekenen voor hem en de kunstenaar in het algemeen, benadrukken: “drawing is a way of thinking”. En: ”Drawing makes you see things clearer”.

In deze citaten doelt Hockney op twee belangrijke functies van het tekenen:

1.  Tekenen als een manier van denken. Met het tekenen exploreert de kunstenaar het thema of idee waar hij het werk over wil maken. Hij geeft vorm aan het idee, scherpt het aan, voegt toe, haalt weg, verandert van materiaal als dit het uiteindelijke kunstwerk dient.

2.  Het tekenen maakt het duidelijk waar het werk over gaat. Tijdens het schetsen/tekenen wordt het voor de kunstenaar helder waar het werk in essentie over gaat. Het tekenen geeft gelegenheid tot associëren en analyseren om tot de kern te komen.

Voor dit proces is het belangrijk dat het analoog gebeurt. Dat je met concreet materiaal werkt. Daardoor ontstaat er een samenspel tussen lichaam en geest.  De fysieke component zorgt dat alle zintuigen betrokken worden; ogen, oren, tastzin, geur, smaak. Ook beweging en handeling levert informatie op in deze fase. Het ondersteunt de exploratie, associatie en creativiteit. De geest interacteert daarmee, en vice versa.

 

Tekenen is eerlijk

Er is nog een derde aspect dat het tekenen van belang maakt. Namelijk het tekenen blijft dicht bij de persoon van de kunstenaar. Het wordt wel gezien als de meest eerlijke beeldende uitingsvorm. Het tekenen zegt veel over de kunstenaar zelf; hoe hij zich voelt en denkt. Het geeft inzicht in het verloop van zijn creatieve proces. Het maakt duidelijk hoe hij zich verhoudt tot zijn thema of onderwerp.

In een interview in de NRC van 5 juli 2017 laat Richard Serra (beeldhouwer en videokunstenaar) dit mooi zien in zijn antwoord op de vraag “Wat maakt tekenen voor u zo belangrijk?”:

„Wie een kunstenaar werkelijk wil begrijpen moet naar zijn tekeningen kijken – geen ontwerptekeningen of schetsen, maar gewoon, zijn vrije tekeningen. Die laten zien hoe een kunstenaar denkt, want die werpen hem terug op de meest elementaire handelingen. De grootste kunstenaars, Leonardo, Michelangelo, Picasso, Seurat, Delacroix waren allemaal heel goede tekenaars.”

Picasso, maar ook Karel Appel, zijn een mooi voorbeeld. Zij beheersten het tekenen zodanig dat de vervormingen die zij maakten keuzes waren, en niet voortvloeiden uit beperkingen. Het was een basis voor vernieuwing, nieuwe mogelijkheden.

 

Visual coaching

Deze aspecten van het tekenen: het denken, het duidelijker zien en de eerlijkheid, het dicht bij de persoon blijven, zijn aspecten die ook voor ons in de visual coaching van belang zijn.